Dierlijke melk en melkproducten hebben wel al vaker in een slecht daglicht gestaan: melk is bedoeld voor kalfjes, niet voor mensen; volwassenen kunnen geen lactose (melksuiker) verteren; melk verhoogt het risico op kanker; van melk krijg je acne;… Maar is het drinken van melk of het eten van yoghurt dan echt zo slecht?
De voedingsstoffen in melk
Recent werden er nieuwe onderzoeken gedaan naar de voedings- en gezondheidseffecten van melk en melkproducten. Daaruit kwamen heel interessante bevindingen. Eerst en vooral bevatten ze heel veel voedingsstoffen en daarom leveren ze ook een belangrijke bijdrage aan onze nutritionele toestand. De volgende voedingsstoffen en hun bijbehorende functie zijn terug te vinden in melk en melkproducten:
– Hoogwaardige eiwitten: hiermee wordt bedoeld dat de kwaliteit van de eiwitten optimaal is. De eiwitten uit dierlijke producten (melk, vlees, vis…) lijken meer op onze lichaamseigen eiwitten, waardoor ze ook beter worden opgenomen. Eiwitten uit plantaardige bronnen worden veel slechter opgenomen door ons lichaam. Eiwitten zijn de voornaamste bouwstenen van ons lichaam, en in het bijzonder onze spieren. Die hebben eiwitten nodig om te kunnen blijven bestaan.
– Calcium: stevigheid van de botten en de tanden, bloedstolling, spiercontractie, zenuwgeleiding, vrijstelling van hormonen
– Fosfor: stevigheid van de botten en de tanden, essentieel voor het bestaan van iedere cel in ons lichaam, koolhydraatmetabolisme en vrijstelling van hormonen
– Kalium: vochtbalans, zenuwstelsel en bloeddruk
– Zink: onderdeel van een groot aantal enzymen die betrokken zijn bij het metabolisme
– Jodium: productie van schildklierhormonen (de schildklier is essentieel voor ons metabolisme)
– Vitamine B2: energievoorziening
– Vitamine B12: de aanmaak van rode bloedcellen en een goede werking van het zenuwstelstel
– Vitamine A: belangrijk voor ons gezichtsvermogen en onze weerstand
– Vitamine D: zorgt onrechtstreeks voor sterkere botten (stimuleert osteoblasten: dit zijn de cellen die botweefsel opbouwen)
Een aantal van deze mineralen (calcium en kalium) en vitamine D worden knelpuntvoedingsstoffen genoemd. Het zijn voedingsstoffen waarvan een groot deel van de bevolking een tekort heeft. Het zomaar schrappen van melk en melkproducten is dus geen goed idee aangezien zij een uitstekende bron zijn van deze vitaminen en mineralen.
Maar wacht, dit is nog niet alles!
Er werd al heel veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de voedingsstoffen op zich, bijvoorbeeld de specifieke gezondheidseffecten van calcium of die van vitamine B2. De onderzoekers hebben nu ontdekt dat als al deze voedingsstoffen samen in een voedingsmiddel zitten, het gezondheidseffect nog veel groter is/kan zijn. Dit noemen ze het voedingsmatrixeffect. Melk en melkproducten bevatten een bepaalde combinatie van voedingsstoffen die onderling met elkaar gaan reageren:
– de combinatie van calcium, fosfor en hoogwaardige eiwitten heeft een veel groter effect op de stevigheid van onze botten dan bijvoorbeeld een calciumsupplement (hetgeen vaak door een arts wordt voorgeschreven bij osteoporose). Je hebt al wel gehoord dat calcium goed is voor de botten; het maakt ze namelijk sterker.
– de combinatie van calcium, kalium, fosfor en melkpeptiden* heeft een bloeddrukverlagend effect. Daarom maken melk en melkproducten ook onderdeel uit van het DASH-dieet (hierover meer uitleg in een ander artikel).
* peptiden zijn simpel gezegd kleine eiwitten: ze hebben dezelfde bouwstenen als eiwitten, maar een eiwit is bijvoorbeeld opgebouwd uit 50 deeltjes, terwijl een peptide opgebouwd is uit 10 deeltjes of minder.
– de combinatie van calcium en melkpeptiden leiden in een energiebeperkt dieet tot méér gewichtsverlies én vetverlies ter hoogte van de buik dan hetzelfde dieet verrijkt met calcium maar zonder zuivel.
Opgelet!
Het schrappen van melk en melkproducten zal dus alleen maar nadelen hebben, met uitzondering van een aantal personen:
– mensen met een lactose-intolerantie: zij kunnen de suikers aanwezig in melk niet verteren
– mensen met een koemelkeiwitallergie: zij zijn allergisch aan de eiwitten in koemelk, maar dit komt heel zelden voor bij volwassenen
Deze personen moeten dan ook een deskundige raadplegen om voedingstekorten te vermijden.
